Sáng 25/9/2011, tại nhà hàng chay HOA KHAI số 124 Nguyễn Cư Trinh Q. 1, TP Hồ Chí Minh, cuộc tọa đàm “Ẩm Thực Chay” do Câu Lạc Bộ Văn Hóa Ẩm Thực Chay thuộc “Trung Tâm Unesco Phát Triển Văn Hóa Ẩm Thực” tổ chức.
Khách mời trên dưới 200 vị, đặc biệt – TT Tiến Sĩ Thích Nhật Từ và BS Nguyễn Kim Hưng ( Giám đốc trung tâm dinh dưỡng TP HCM ) là hai vị khách trực tiếp trả lời cuộc phỏng vấn trong buổi tọa đàm. Vào đề, Bs Nguyễn Kim Hưng được MC đặt câu hỏi đầu tiên. MC thay mặt BTC luân phiên đặt câu hỏi cho hai vị, xoay quanh vấn đề lợi ích của việc thực dưỡng chay. Với kiến thức uyên bác và chuyên môn của hai cử tọa, đã đem lại sự hưng phấn cho buổi tọa đàm. Mặc dù việc ăn chay hiệu quả thiết thực cho sức khỏe, môi trường và kinh tế từ lâu đã được xác định. Ngày nay vẫn còn không ít người có quan điểm ăn chay sẽ thiếu sức khỏe, BS Nguyễn Kim Hưng dẫn chứng một nhà văn đạt hai giải Nobel, là người ăn chay trường và sống trên 80 tuổi. Những trẻ em ăn chay từ bé luôn có chỉ số thông minh hơn. Bác sĩ Kim Hưng cũng lập lại câu nói của các Thánh nhân: Tất cả chúng ta đều cao quý, nhưng do quan niệm thiếu chính đáng mà tự chúng ta trở thành thiếu cao quý.

Mạnh Tử nói : “Nhân chi sơ – tính bổn thiện” Đức Phật dạy: “ Nhất thiết chúng sanh giai hữu Phật tính”…Các Thánh nhân đều xác định tánh cao quý trong con người nói riêng và mọi loài chúng sanh nói chung. Thế nhưng, một khi đánh mất sự cao quý đó, do chính hành động, lời nói ý nghĩ của chúng ta tạo nên. Những điều kiện đánh mất sự cao quý đó, cũng chỉ là hiện tượng nhất thời trong cuộc sống của một tập quán xã hội nhất định. Một góc độ nào đó, tùy thuộc quan niệm đạo đức xã hội đánh giá sự cao quý hay không cao quý của một thành phần trong xã hội đó. Riêng lãnh vực thực dưỡng, cổ nhân đã bảo: “ăn để mà sống chứ không phải sống để mà ăn” điều nầy nói lên tính chất đạo đức và nhân cách cao quý của việc ăn uống. Sống để mà ăn mang tính tham lam thô bạo của động vật hạ đẳng. Con người có ý thức và có lý tưởng cao quý hơn, vì thế việc ăn uống chỉ là phương tiện nuôi sống chứ không phải mục đích tối thượng để sống. Tuy là phương tiện để sống, nhưng sống như thế nào qua những phương tiện đó nó không tác hại đến môi trường sống chung quanh, nó không để lại những di chứng cho sức khỏe, không đánh mất lòng nhân ái của một con người, và không tổn hại đến phần tâm linh của một sinh vật thượng đăng. Đó là một vấn đề mà khoa học ngày nay đang quan tâm, báo động về sự hủy hoại môi trường, hiệu ứng nhà kính và bệnh tật lan tràn.

Ăn chay không phải là vấn đề mới đối với cộng đồng Phật giáo Việt Nam và một số quốc gia châu Á, cũng không là cũ đối với nguy cấp ngày nay trên hành tinh xanh của nhân loại. Chư Tổ đã sớm ý thức về sức khỏe và lòng từ trong việc ăn uống, vì vậy trên 90% Phật giáo Việt Nam đã trường chay. Trên hàng trăm nhà trí thức, khoa học gia, chính trị gia trên thế giới đã ăn chay. Xã hội âu Mỹ cũng đang trên cao trào xử dụng thực vật thay thế động vật. Một người thánh thiện thì mọi hành động đều thánh thiện. Một người cao quý không thể nuôi dưỡng và tăng trưởng sự cao quý bằng xác chết của động vật; ăn tạp mọi sinh vật, nuôi dưỡng thân mạng bằng những sinh vật thấp kém thì mình không thể trở thành cao thượng. chén cơm trắng không thẻ chan bằng máu của cúng sanh, sự tanh hôi và lòng nhẫn tâm đã không cho phép những tâm hồn cao quý nuôi thân như thế. Chúng ta đã bị vị giác và lòng tham đanh lừa để hậu quả đưa đến là bệnh tật bản thân và khổ đau cho mọi loài chung quanh. Cuộc sống cần có hạnh phúc, mục đích của con người là mưu cầu hạnh phúc nhưng chúng ta xây đắp hạnh phúc bằng những yếu tố không hạnh phúc, vì sự cao quý của con người đã bồi đắp bởi những yếu không cao quý. Một vóc dáng thanh lịch trang phục một bộ cánh sang trọng nhưng tâm hồn tham muốn sinh mạng của chúng sanh, thì đó cũng chỉ là một nghĩa địa di động của kiếp người. Họ không đau xót trước tiếng kêu la khi xẻ thịt của một con vật đưa lên bàn tiệc thì làm sao có lòng từ thật sự đối với sự đau khổ của đồng loại , chính vì thế mà hòa bình không tồn tại trên hành tinh của chúng ta. Động vật sống bằng thực vật, con người ăn lại động vật, có nghĩa gián tiếp ăn thực vật, tại sao chúng ta khộng sống trực tiếp từ thực vật mà phải thông qua bộ máy tiêu hóa nhiều bệnh tật của động vật??? Sự khôn ngoan của cuộc sống là nuôi dưỡng bằng thức ăn không bệnh tật, không sống trên đau khổ của mọi loài và nuôi cơ thể bằng những thực phẩm tinh khiết. Tuy là thực phẩm chay, nhưng hình dáng và tên gọi giả mặn cũng đã đưa vào tâm thức người ăn một vi tế sinh trược của sự sát hại và nuôi dưỡng lòng tham bởi vị giác.

Một thân thể thanh khiết phải được nuôi dưỡng bởi sự thanh khiết, một tâm hồn cao thượng phải được tích lũy tính chất cao thượng, một cuộc sống cao quý không thể nuôi dưỡng bởi những điều thiếu cao quý, trong đó có lòng từ ái, sự công bằng trước mọi sinh mạng, sức khỏe tự thân và bao vệ môi sinh cho cộng đồng cần được tôn trọng vì mình và công đồng là một.

Việt Nam ngày nay, phong trào ăn chay đang phát triển. Hà nội cũng đã xuất hiện gần chục nhà hành chay, miền Tây Nam bộ là nơi người dân trường chay khá đông, quán chay xen kẽ với quán nhậu. Tại Sài Gòn, ngoài nhà hàng, quán chay bình dân, còn nhiều điểm phát cơm chay miễn phí cho người lao động. Ở Mỹ Đình đã có gian hàng triển lãm chay thì tại TP Hồ chí Minh cũng nhiều lần xuất hiện nhiều gian hàng chay tại công viên 2/9. Nhiều cuộc tọa đàm về ăn chay. Chị Nguyễn thị Ngọc Trâm – “Trung Tâm Unesco phát triển văn hóa ẩm thực” đang tổ chức các lớp hướng dẫn nấu ăn chay, cấp học bổng khuyến khích các thành viên trong việc nấu và phổ biến ăn chay. Đúng ra Phật giáo nên chủ động việc nầy qua sự hỗ trợ của các doanh nghiệp.

Ngày nay, người dân Việt ý thức về sức khỏe nên tham gia ăn chay thường xuyên như để tẩy ruột, nhưng phần lớn Phật tử đã tự nguyện chay trường. Nếu cuộc sống bằng dinh dưỡng thực vật đơn thuần không qua gia vị chế biến thì sức khỏe bảo đảm hơn và việc dinh dưỡng bằng thực vật được các tôn giáo chấp nhận thì sẽ tiêt giảm nhiều phí phạm trong việc chăn nuôi, giải quyết được nạn thiếu ăn hiện nay trên thế giới.

Con người là sinh vật cao quý, thời gian dài sự cao quý bị đánh mất cũng bởi các giác quan tham muốn và ý thức lệch lạc về dinh dưỡng, tự mình hạ thấp giá trị sinh mạng ngang bằng các loài động vật hạ đẳng cũng bởi do nuôi thân mạng bằng tố chất của động vật hạ đẳng. Đó chỉ là giai đoạn, thực sự Bản chất chúng ta vẫn là cao quý khi chúng ta ý thức và phục hồi lại hành trạng cao quý từ Thân-khẩu-ý của chúng ta. Ăn chay là cách thể hiện bản chất cao quý ấy.